In welke wet wordt gezond en veilig werken geregeld?
De Arbowet is een zogenaamde kaderwet. Dat wil zeggen dat de wet vooral een kader schetst waarbinnen concrete wetten en beleid gemaakt kunnen worden. Er staan dus hoofdzakelijk algemene regels en bepalingen in. De Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) is verantwoordelijk voor de handhaving van deze wet. Dit betekent dat ze de mate van veiligheid en gezondheid op het werk mag controleren en waar nodig boetes mag opleggen wanneer de Arbowet wordt overtreden.
Arbobesluit
De Arbowet is in meer detail uitgewerkt in het zogenaamde Arbobesluit. Hierin zijn de verplichtingen omschreven die werkgevers en werknemers hebben bij het waarborgen van een gezonde en veilige werkomgeving. Het Arbobesluit bevat gedetailleerde instructies voor het beperken van veiligheidsrisico’s. Vaak gelden specifieke regels voor bepaalde beroepsgroepen en functies. Ook zijn in het Arbobesluit regels opgenomen om kwetsbare werknemers in bescherming te nemen. Denk bijvoorbeeld aan stagiairs, ouderen en zwangere vrouwen. Voor hen is veilig werken extra belangrijk.
Arboregeling
Naast de Arbowet en het Arbobesluit is er ook een zogenaamde Arboregeling. Deze bevat specifieke instructies voor de veiligheidseisen van bijvoorbeeld werktuigen en apparatuur. Ook staat hierin beschreven op welke manier een arbodienst te werk dient te gaan. Ieder bedrijf is verplicht zich aan deze Arboregeling te houden.
Doelvoorschriften
Doelvoorschriften omschrijven de verplichtingen die je als werkgever hebt om een gezonde en veilige werkomgeving te creëren voor je werknemers. Doelvoorschriften bieden je doorgaans voldoende ruimte om samen met je werknemers tot een oplossing te komen om aan het doelvoorschrift te voldoen. Doelvoorschriften vind je in de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling.
De arbocatalogus
Een arbocatalogus is een verzameling afspraken over werkveiligheid voor een specifieke sector of bedrijf. Je kunt zo’n catalogus zien als een afspraak tussen werkgevers en werknemers over de invulling van de regels van de Arbowet. De details hiervan mogen door de werkgever en werknemer zelf worden bepaald. Deze mogen overigens nooit in strijd zijn met de Arbowet. Je kunt dit enigszins vergelijken met een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) waarin het minimumloon hoger mag zijn dan het wettelijk minimumloon, maar nooit lager.
Elke arbocatalogus wordt gecontroleerd en gekeurd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De Sociaal-Economische Raad heeft een stappenplan ontwikkeld om werkgevers te helpen bij het opstellen van een goede arbocatalogus. Je kunt in het Arboportaal vinden welke catalogi reeds zijn goedgekeurd.
De Arbowet toegepast
Hoewel sommige regels en de toepassing hiervan per branche verschillen, bevat de Arbowet ook universele regels. Deze dienen door iedereen te worden nageleefd. Hieronder ontdek je aan de hand van enkele voorbeelden hoe de Arbowet er in de praktijk uitziet.
Verantwoordelijkheden personeel
De meeste regels in de Arbowet gaan over de bescherming van werknemers. Om die te handhaven, hebben werknemers enkele plichten. Die staan hieronder omschreven.
- De werknemer is verplicht de werkgever op de hoogte te stellen van gevaarlijke situaties op de werkvloer.
- De werknemer is verplicht om de beschermingsmiddelen die de werkgever beschikbaar heeft gesteld op de juiste wijze te gebruiken.
- De werknemer mag de beveiliging die op werktuigen is aangebracht niet verwijderen.
Risico-inventarisatie en -evaluatie
Als werkgever ben je verplicht om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) te verrichten. Tijdens zo’n evaluatie breng je in kaart welke veiligheids- en gezondheidsrisico’s in het bedrijf aanwezig zijn. In de RI&E dient specifiek benoemd te worden welke risico’s aanwezig zijn voor werknemers die tot een kwetsbare groep behoren.
Vervolgens dienen de risico’s gerangschikt te worden en wordt er een plan van aanpak geformuleerd. Dit beschrijft duidelijk welke maatregelen worden genomen en op welke termijn dit plaatsvindt. Je bent als werkgever zelf verantwoordelijk voor het schrijven van een RI&E. De RI&E dient daarnaast goedgekeurd te worden door een personeelsvertegenwoordiging.
Bedrijfsarts
Een werkgever is verplicht om werknemers toegang te bieden tot een bedrijfsarts. Het is daarvoor niet noodzakelijk dat de werknemer ziek is. Een manier om dit te bereiken is door een spreekuur te verzorgen op een eenvoudig bereikbare locatie. Toegang tot een bedrijfsarts is deels preventief. Door er vroeg bij te zijn wanneer werknemers medische zorgen of vragen hebben, kun je ziekteverzuim voorkomen of verkorten.
Medisch onderzoek (PAGO en PMO)
Als werkgever is het je plicht om werknemers de kans te geven aan een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) deel te nemen. Bij zo’n onderzoek wordt gekeken naar de gezondheid van je werknemers en hoe deze verband houdt met de werkzaamheden en de gezondheidsrisico’s die in de RI&E beschreven staan. Een PAGO helpt je om de gezondheidsrisico’s binnen je bedrijf zoveel mogelijk in te perken. Hoewel je verplicht bent om je werknemers een PAGO aan te bieden, zijn je werknemers niet verplicht om hier ook aan deel te nemen.
In aanvulling op het PAGO is er het zogenaamd preventief medisch onderzoek (PMO). Dit onderzoek is vooral gericht op de algehele gezondheid van de werknemer. Beide onderzoeken worden door een bedrijfsarts uitgevoerd.
BHV’ers
Binnen elk bedrijf dienen een of meerdere bedrijfshulpverleners (BHV’ers) te worden aangesteld. Een BHV’er is opgeleid om kleine branden te bestrijden, de werkplaats te evacueren, hulpdiensten te informeren en eerste hulp bij ongevallen te verlenen.
Preventiemedewerker
Elk bedrijf heeft minstens één preventiemedewerker nodig. Je kunt er desgewenst voor kiezen om die taak zelf op je te nemen. Het takenpakket van een preventiemedewerker staat omschreven in de eerder genoemde RI&E en verschilt per bedrijf. Voorbeelden van werkzaamheden zijn beschermende kleding controleren, veiligheidsvoorlichting geven aan medewerkers en nagaan of ze veilig en gezond werken. Een preventiemedewerker heeft geen specifieke cursus of certificering nodig om deze taak uit te voeren. Gedegen kennis van de Arbowet is uiteraard wel vereist.
Arbodeskundige
Voor ondersteuning bij het uitvoeren van je arbobeleid schakel je een arbodeskundige in. Deze heeft een adviesfunctie, maar kan ook diverse taken van je overnemen. Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van de RI&E, het re-integreren van personeel en het voorkomen en terugdringen van ziekteverzuim. Een arbodeskundige wordt ook wel een arbeidsdeskundige genoemd.
Overleg
Voordat je arbobeleid geldig is, dienen je werknemers hiermee akkoord te gaan. Bij grotere bedrijven wordt dit bereikt door overleg te plegen met de ondernemingsraad of een soortgelijk medezeggenschapsorgaan. In een kleiner bedrijf kan dit direct met de werknemers worden afgestemd. Je werknemers dienen in dit geval niet alleen in te stemmen met de RI&E, maar hebben ook inspraak in diverse andere zaken, zoals goedkeuring van het plan van aanpak op basis van de RI&E, de omgang met ziekteverzuim en het kiezen van een arbodienst.
Veilig en gezond werken
Je weet nu welke wetten en organen er bestaan om gezond en veilig werk in je bedrijf te bevorderen. Ook weet je dat je niet alleen zelf verantwoordelijk bent voor het uitvoeren van het arbobeleid op de werkvloer, maar dat dit ook geldt voor je personeel.
Wil je meer weten over goed werkgeverschap, veilig werken, ziekteverzuim en diverse andere zaken die belangrijk zijn voor werkgevers?
Laat je dan inspireren door de artikelen op Indeed.
