Hoe werkt een bonusregeling?

Een bonus toekennen aan je personeel is als werkgever helemaal optioneel. Je mag dus zelf kiezen wat voor bonus je toekent en in welke omstandigheden. Dat betekent echter niet dat het een goed idee is om prestatiebeloningen puur willekeurig uit te delen, want dan hebben ze al snel het omgekeerde effect dat je ermee beoogt. Bovendien ben je bij wet verplicht om te handelen als een ‘goed werkgever’. Dat betekent dat je doet wat je belooft: heb je een bonus geadverteerd voor het behalen van bepaalde doelen, dan moet je die bonus ook toekennen zoals aangekondigd.

Er zijn verschillende manieren voor het opstellen van een bonusregeling. Je kunt een bonus toekennen op basis van het behalen van bepaalde doelen: een veelvoorkomende versie hiervan zijn salesbonussen. Je mag bonussen echter ook discretionair toepassen: dat betekent dat je zelf beslist wanneer een medewerker een extraatje verdient voor zijn of haar geleverde prestaties. Maar bonusregelingen kunnen ook allerlei andere, niet-monetaire vormen aannemen. Daarover lees je verderop meer.

Bonusregeling en belastingen

Hoe zit het met de fiscale kant van bonussen? Een bonus is altijd belastingvrij voor de werknemer, en ook als werkgever betaal je er geen belasting op zolang de bonus voldoet aan bepaalde voorwaarden. Als werkgever mag je onder de werkkostenregeling een bepaald percentage van het totale fiscale loon van je medewerker besteden aan onbelaste vergoedingen. Dit heet de ‘vrije ruimte’. In 2022 bedraagt de vrije ruimte 1,7% van de fiscale loonsom tot en met € 400.000,- en 1,2% boven dat bedrag.

Daarnaast geldt het ‘gebruikelijkheidsprincipe’, dat zegt dat een bonus niet meer dan 30% mag afwijken van wat in vergelijkbare omstandigheden gebruikelijk is. Dat is natuurlijk een vrij vage term: in de praktijk geldt dat bonussen tot € 2.400,- per jaar door de fiscus zeker beschouwd worden als gebruikelijk.

Monetaire bonusregeling: voorbeelden

Monetaire bonussen voor je personeel zijn altijd een goede motivator: wie vindt het niet fijn om aan het eind van de maand een hoger bedrag op zijn loonstrookje te zien? Je kunt monetaire bonussen echter op allerlei verschillende manieren toekennen. Hier vind je enkele voorbeelden.

Prestatiebonus

Een prestatiebeloning is waarschijnlijk de meest voorkomende vorm van bonusregeling. Dit houdt in dat je op voorhand doelen stelt en de bonus toekent aan medewerkers die deze doelen halen. Het kan daarbij gaan om sales, maar ook om klantenwerving, tevredenheidsrating, interactie op sociale media, enzovoort.

Belangrijk hierbij is dat je de bonusregeling op voorhand duidelijk aankondigt, inclusief deadlines. Bovendien moet de beoogde prestatie realistisch zijn: als je je doelen te hoog stelt, lijken ze onhaalbaar voor je werknemers, wat de motivatie niet ten goede komt. Let ook op dat je met een dergelijke regeling niet te veel rivaliteit creëert tussen medewerkers: het vooruitzicht op een bonus mag teamwerk niet in de weg staan.

Ad-hoc bonus

Een ad-hoc bonus is een bonus die je naar eigen discretie toekent wanneer je vindt dat een medewerker een uitzonderlijke prestatie geleverd heeft en daarom een prestatiebeloning verdient. Bij dit soort bonussen gelden geen vooropgestelde regels of criteria: de beslissing is helemaal aan jou als werkgever. Je verrast je medewerker als het ware met een extra cadeautje. Een ad-hoc bonus kan monetair zijn, maar ook de vorm aannemen van een geschenk.

Ad-hoc bonussen zijn erg leuk voor de medewerkers die ze ontvangen, maar wees wel voorzichtig bij het toekennen ervan. Omdat er geen criteria voor zijn, kan een ad-hoc bonus voor andere medewerkers al snel overkomen als willekeur en favoritisme. Je kunt ervoor kiezen om de bonus stilzwijgend toe te kennen en de medewerker om discretie te vragen, maar dan is er steeds een risico op roddels. Een beter principe is om een ad-hoc bonus zeer openbaar aan te kondigen en ook duidelijk te motiveren waarom de medewerker in kwestie de bonus krijgt. Zorg dan wel dat je consequent bent en ook in de toekomst andere werknemers beloont voor gelijkaardige prestaties.

Projectbonus

Een projectbonus ken je toe voor het tot een goed einde brengen van een bepaald project. Wat ‘tot een goed einde brengen’ inhoudt, kun je op voorhand bepalen en aankondigen. Een projectbonus wordt meestal toegekend aan het hele team dat aan het project meegewerkt heeft. Dat stimuleert de samenwerking en een goede werksfeer.

Winstdelen of aandelen als bonus

Een bijzondere vorm van monetaire bonus die vaak wordt toegepast in start-ups is het winstdelen of het toekennen van aandelen. Bij winstdelen beloof je de winst van een bepaald project, kwartaal of jaar te verdelen onder de medewerkers. Een andere aanpak is het uitdelen van aandelen in je onderneming aan talentvolle medewerkers. In beide gevallen ontvangt de werknemer monetair een grotere bonus als het bedrijf betere resultaten boekt, wat een extra motivatie kan zijn om zich in te zetten.

Niet-monetaire bonusregeling: voorbeelden

Je kunt er ook voor kiezen om in te zetten op niet-monetaire bonussen voor je personeel. Het kan daarbij gaan over allerlei verschillende zaken, zowel op de werkvloer als buiten het werk. Niet-monetaire bonussen zijn vaak niet gekoppeld aan een prestatie, maar vrij beschikbaar voor alle medewerkers: het zijn kleine voordelen die het werkleven aangenamer maken en daardoor loyaliteit aan jou als werkgever stimuleren.

Enkele voorbeelden van niet-monetaire bonussen:

• geschenken bij speciale gelegenheden, zoals kerst of nieuwjaar
• uitjes met het hele bedrijf of teambuilding-activiteiten
• zogenaamde branded merch: kledij of gebruiksvoorwerpen met het logo van het bedrijf erop
• extra vakantiedagen
• gratis of goedkopere abonnementen op bijvoorbeeld de gym, groentepakketten, nabijgelegen services, enz.
• gratis diensten op het werk, zoals yogalessen tijdens de middagpauze
• gratis of voordelige deals met externe providers, bijvoorbeeld korting op vakanties, vluchten, koffie, maaltijden, enz.
• glijdende uurroosters of thuiswerk op dagen naar keuze
• luxe snacks en dranken op het werk

De opties voor niet-monetaire bonussen zijn praktisch oneindig. Het voordeel is dat deze regelingen voor jou als werkgever vaak minder kostelijk zijn dan monetaire bonussen: in veel gevallen kun je een deal sluiten met zaken in de buurt, of zelfs diensten uitwisselen met andere bedrijven.

Op zoek naar meer tips voor het werven of organisatiebeheer? In het helpcenter voor werkgevers van Indeed vind je alle informatie die je nodig hebt.