Wat is een kortere werkweek?

Hoewel er vaak in vacatures wordt gevraagd om personen zonder een 9-tot-5-mentaliteit, is het in Nederland heel normaal om acht uur per dag te werken. We kunnen stellen dat in Nederland fulltime werken de norm is. Meestal bestaat een fulltime werkweek uit 40 of 36 uur. Veel werkgevers zijn ervan overtuigd dat een fulltime werkweek de productiviteit van werknemers stimuleert. Toch hoeft dit zeker niet altijd zo te zijn.

Een kortere werkweek houdt in dat werknemers minder uren werken dan de standaard 40 of 36 uur per week. Dit kan variëren van een vierdaagse werkweek tot kortere dagelijkse werktijden. Hoe de kortere werkweek precies wordt ingedeeld, hangt af van de mogelijkheden binnen je bedrijf of organisatie.

Het principe van een kortere werkweek is werknemers meer ruimte en tijd geven om aandacht te schenken aan dingen die ze belangrijk vinden. Of dit nu het gezinsleven, leuke uitjes met de vriendengroep of vrijwilligerswerk is. Het resultaat? Minder vermoeide werknemers die minder last hebben van stress. Dit zorgt dan weer voor meer productiviteit en minder ziekteverzuim. Goede opbrengsten voor jou dus.

Het idee van een verkorte werkweek is dat een werknemer in minder tijd evenveel werk kan verzetten. Iemand werkt dus minder uren, maar krijgt hiervoor wel hetzelfde salaris.

Lees ook: Helft van de Nederlanders wil af van de vijfdaagse werkweek

Voordelen van een kortere werkweek

Een kortere werkweek kan dus interessant zijn voor zowel werkgevers als werknemers. Hieronder lichten we de verschillende voordelen die een kortere werkweek met zich meebrengt uit.

1. Een betere werk-privébalans
   Een kortere werkweek geeft werknemers extra vrije tijd. Deze tijd kunnen ze indelen zoals ze willen: van tijd doorbrengen met familie, tot het inplannen van dokters- of tandartsafspraken. Een betere werk-privébalans dus. Iets wat voor fulltimers helemaal niet vanzelfsprekend is. Een verbeterde werk-privébalans houdt je werknemers over het algemeen gelukkiger. Dit verbetert de werktevredenheid en loyaliteit van werknemers.IJsland was een van de eerste landen die de vierdaagse werkweek uitprobeerde. In 2015 startten de nationale overheid en de gemeenteraad van Reykjavik, met steun van vakbonden, een proef waarbij meer dan 2500 werknemers overstapten van een 40-urige naar een werkweek van 35 tot 36 uur. Tegen 2021 werkte 86% van de IJslandse beroepsbevolking al kortere uren of had contracten die hen dit mogelijk maakten zonder in te leveren op salaris. De resultaten lieten zien dat een kortere werkweek het welzijn van werknemers verbeterde, hun werk-privébalans optimaliseerde en in sommige gevallen zelfs de dienstverlening verbeterde.
2. Minder ziekteverzuim
   Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt ook voor ziekteverzuim. Omdat werknemers een groot gedeelte van hun tijd op het werk doorbrengen, heb je als werkgever een belangrijke rol in het voorkomen van het ziekteverzuim. Door een kortere werkweek mogelijk te maken, kan het mentaal welzijn bevorderd worden en kan stress bij werknemers worden verlaagd: dit zijn beide essentiële onderdelen van het verlagen van ziekteverzuim. 

   Van juni tot december 2022 werkten werknemers bij 61 Britse organisaties zes maanden 80% van hun normale uren voor hetzelfde salaris, met de afspraak om 100% van hun werk te blijven leveren. Aan het einde van de proef meldden werknemers een verbeterde fysieke en mentale gezondheid, een betere werk-privébalans en een hogere algemene tevredenheid. Daarnaast gaven ze aan minder vermoeid te zijn. Deze positieve effecten waren een jaar later nog steeds merkbaar.

3. Meer productiviteit
   Een kortere werkweek kan de productiviteit van werknemers verhogen. Werknemers die minder uren werken moeten hun werkvoorraad in minder tijd klaar hebben. Ze stellen prioriteiten en proberen zo min mogelijk tijd te verspillen, waardoor de efficiëntie stijgt.Daarnaast geldt ook dat werknemers die lange dagen maken, concentratie kunnen verliezen of zich overbelast voelen. Dit komt de productiviteit niet ten goede. Een kortere werkweek heeft het tegenovergestelde effect: werknemers blijven positiever en zijn meer gemotiveerd om hun werk af te krijgen in minder tijd, wetende dat ze een kortere werkweek hebben.
4. Aantrekken van nieuwe werknemers
   In een ruime arbeidsmarkt kan het aanbieden van flexibele werktijden een goede troef zijn bij het aantrekken van nieuwe medewerkers. Werknemers hechten steeds meer waarde aan een goede werk-privébalans. De mogelijkheid om de werkweek in te korten kan dan ook een doorslaggevende factor zijn.

Nadelen van een kortere werkweek

Een kortere werkweek brengt ook enkele uitdagingen met zich mee. Die brengen we hieronder in kaart.

1. Mogelijke achterstand in werk
   Een van de grootste risico’s van een kortere werkweek is dat het werk misschien niet meer helemaal afkomt. Werknemers hebben namelijk minder tijd om evenveel taken uit te voeren.Als het werk zich blijft opstapelen, kan dit leiden tot gemiste deadlines en uiteindelijk misschien zelfs ontevreden klanten. Dit kan mogelijk betekenen dat je meer personeel moet aannemen om de werkdruk te verlichten.
2. Minder tijd voor teamvorming
   Als een werknemer minder uren heeft om het werk af te ronden, is er minder tijd voor de informele momenten. Denk hierbij aan gezamenlijke lunches of spontane gesprekken. Deze momenten zijn belangrijk voor de teamdynamiek en het opbouwen van een goede band onderling.Kortom: een kortere werkweek kan ervoor zorgen dat er minder gelegenheid is voor teamvorming, wat negatief kan uitpakken op de samenwerking en de sfeer binnen het team.
3. Geen besparing op salarissen of secundaire arbeidsvoorwaarden
   Een kortere werkweek betekent meestal niet dat je werknemers minder betaald krijgen of dat je arbeidsvoorwaarden kunt aanpassen. Werknemers verwachten vaak hetzelfde salaris en dezelfde voordelen, hoewel ze minder uren werken. Dit betekent dat je geen directe besparingen zult zien op personeelskosten, ook al kun je mogelijk besparen op operationele kosten zoals energieverbruik.
4. Aanpassingen in verlofregelingen
   Minder werkuren kunnen invloed hebben op hoe vakantiedagen en verlofuren worden berekend. Wanneer vakantiedagen worden opgebouwd op basis van gewerkte uren, kan dit veranderen bij een kortere werkweek. Ook kan het aantal uren dat een werknemer nodig heeft om een vrije dag op te nemen veranderen, afhankelijk van de nieuwe indeling van de werkweek. Het is belangrijk om samen met HR en het financieel team te bekijken of er aanpassingen nodig zijn in de opbouw van verlofuren en andere secundaire arbeidsvoorwaarden.

Een kortere werkweek mogelijk maken, waar moet je op letten?

Steeds meer bedrijven overwegen om een kortere werkweek mogelijk te maken. Deze overgang moet goed worden aangepakt, om problemen te voorkomen.

1. Ga na wat de behoeften van je bedrijf zijn: voordat je een kortere werkweek mogelijk maakt, is het belangrijk om te analyseren welke behoeftes er zijn binnen je bedrijf. Zijn er bijvoorbeeld periodes waarbij voltijdse inzetbaarheid noodzakelijk is? Of zijn er specifieke functies waarbij fulltimers onmisbaar zijn?
2. Communiceer duidelijk: wees transparant over de verwachtingen van werknemers die een kortere werkweek hebben. Dit voorkomt misverstanden.
3. Zorg voor gelijkwaardige secundaire arbeidsvoorwaarden: werknemers die hun uren maken in een kortere werkweek, kunnen zich zorgen maken over hun secundaire arbeidsvoorwaarden. Denk bijvoorbeeld aan hun vakantiedagen of pensioenbijdragen. Zorg dat deze voorwaarden gelijk zijn met fulltimers en zorg dat dit intern ook duidelijk gecommuniceerd wordt.

Wel of geen kortere werkweek mogelijk maken?

Een kortere werkweek kan veel voordelen hebben, maar het is geen oplossing die overal en voor iedereen werkt. Als werkgever zul je zorgvuldig moeten onderzoeken of de voordelen opwegen tegen de mogelijke uitdagingen. Een kortere werkweek kan een waardevolle investering zijn in het welzijn van werknemers, mits deze op de juiste manier wordt ingevoerd en ondersteund door effectieve planning en communicatie.