Wat is zwangerschapsverlof?

Vrouwen die in verwachting zijn hebben in Nederland recht op minimaal zes weken zwangerschapsverlof en tien weken bevallingsverlof. In totaal kunnen zwangere vrouwen rond hun bevalling dus minstens zestien weken verlof nemen.

Het zwangerschapsverlof gaat zes tot uiterlijk vier weken voor de uitgerekende datum in. Vrouwen kunnen er ook voor kiezen om bijvoorbeeld vijf of vier weken van tevoren met verlof te gaan en daarmee hun bevallingsverlof te verlengen. Het bevallingsverlof gaat in vanaf de dag dat de baby geboren is. Vrouwen zijn daarna verplicht minstens zes weken achtereenvolgens verlof te nemen. De resterende verlofdagen mogen daarna indien gewenst ook gespreid worden opgenomen.

Hoe bereken je de duur van het zwangerschapsverlof en bevallingsverlof?

Het simpele antwoord is dat vrouwen in totaal recht hebben op minstens zestien weken verlof. Dit is een combinatie van zwangerschapsverlof en bevallingsverlof. De verlofperiode kan langer worden als de baby te vroeg of te laat geboren wordt of als er medische complicaties zijn. De volgende factoren zijn onder andere van invloed op de duur van het verlof:

• Vroeggeboorte: als de baby eerder dan verwacht wordt geboren, blijft de werknemer recht houden op minimaal tien weken bevallingsverlof na de geboorte. De weken die niet zijn opgenomen voor de bevalling omdat de baby eerder kwam, worden opgeteld bij het bevallingsverlof.
• Late bevalling: als de baby later wordt geboren dan de uitgerekende datum, dan wordt het zwangerschapsverlof automatisch verlengd tot de werkelijke geboortedatum, zonder dat dit invloed heeft op de tien weken bevallingsverlof na de geboorte.
• Complicaties of ziekenhuisopname: als er complicaties optreden tijdens de zwangerschap of na de bevalling, kan dit aanleiding geven tot een verlenging van het verlof. Als de baby na de geboorte langer in het ziekenhuis moet blijven, kan het verlof worden verlengd met maximaal tien weken, afhankelijk van de situatie.

Als werkgever is het belangrijk dat je rekening houdt met de verschillende scenario’s. De geboorte van een kind is een complexe en ingrijpende gebeurtenis en het welzijn stimuleren van de moeder en het kind is in alle gevallen topprioriteit.

Gerelateerd: De positie van vrouwen op de werkvloer – wereldwijd onderzoek van Indeed 2024

Uitkering aanvragen bij het UWV

Volgens de Wet arbeid en zorg (Wazo) maken vrouwen gedurende hun verlofperiode ook aanspraak op een zwangerschaps- en bevallingsuitkering van het UWV. De hoogte van de uitkering bedraagt 100% van het salaris. Als werkgever ben je verantwoordelijk voor het aanvragen van de uitkering en het uitbetalen van je werknemer. Op die manier kost de zwangerschap je organisatie geen geld.

Om de aanvraag te kunnen doen, moet je eerst de eind- en startdatum van het zwangerschapsverlof en bevallingsverlof berekenen. Dat doe je door vanaf de uitgerekende bevallingsdatum vier tot zes weken terug te rekenen, en zes tot tien weken vooruit, afhankelijk van gemaakte afspraken met je medewerker. Je doet de aanvraag voor de uitkering vervolgens vier tot twee weken voordat het verlof ingaat via het werkgeversportaal van het UWV.

Indeed is op geen enkele wijze gelieerd aan in dit artikel genoemde bedrijven, instellingen of organisaties.

Gerelateerd: In welke wet wordt gezond en veilig werken geregeld?

Je organisatie voorbereiden op zwangerschapsverlof

In principe hoeven medewerkers pas drie weken voor ingang van hun verlof te melden dat ze zwanger zijn, maar in de praktijk weet je dit meestal een stuk eerder. Zo heb je voldoende tijd om de nodige voorbereidingen te treffen voor de afwezigheid van je teamlid. Zet in ieder geval de volgende taken op je to-do list:

Vervanging en overdracht regelen

Overweeg of tijdelijke vervanging nodig is en organiseer dit op tijd, zodat de vervanger goed kan worden ingewerkt. Bespreek ook met het team hoe de werklast zal worden verdeeld tijdens de afwezigheid van het zwangere teamlid. De medewerker die met zwangerschapsverlof gaat, speelt een cruciale rol in een soepele overdracht, dus zorg dat je haar hierbij betrekt en het voortouw geeft. Met een goede voorbereiding zorg je ervoor dat alles soepel blijft draaien.

Maak een re-integratieplan

Bespreek tijdig met de werknemer wanneer en hoe ze weer aan het werk zal gaan (voor zover dat te plannen is). Neemt ze tien weken in één keer op en gaat ze daarna direct vol aan de slag, of wordt er bijvoorbeeld voor gekozen om na zes weken met een halve werkweek te beginnen? Dit is ook een goed moment om eventuele permanente wijzigingen te bespreken. Misschien heeft je werknemer als moeder behoefte aan een parttime in plaats van fulltime contract of wil ze graag de mogelijkheid om flexibel werken.

Vergeet niet om tijdens het zwangerschapsverlof af- en toe in te checken bij je zwangere teamlid om te informeren hoe het gaat. Daarmee toon je betrokkenheid en help je je medewerker om een binding te houden met de organisatie. Is de baby geboren? Dan is het natuurlijk ook leuk om namens je bedrijf en alle collega’s een kleinigheidje op te sturen.

Geboorteverlof voor partners

Is niet een van je medewerkers, maar hun partner zwanger? Dan krijg je als werkgever te maken met geboorteverlof, ook wel partnerverlof of vaderschapsverlof genoemd. Je werknemer mag één werkweek aan verlof opnemen. Als iemand 40 uur per week werkt, mogen er dus 40 verlofuren worden opgenomen. Dat mag in één keer, of verspreid over vier weken. Een partner kan er dus voor kiezen om een maand lang elke week een dag minder te werken. Als werkgever ben je zelf verantwoordelijk voor het doorbetalen van het loon tijdens deze verlofdagen.

Gerelateerd: Onbeperkte vakantiedagen: waarom?

Partners mogen na het standaard geboorteverlof ook aanvullend verlof opnemen van maximaal vijf werkweken. Alle verlofuren moeten binnen zes maanden na de geboorte worden opgenomen. Werknemers die dit willen, dienen dit vier weken voor de ingangsdatum van het verlof aan te vragen. Bij zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang mag je als werkgever tot twee weken van tevoren voorstellen doen over bijvoorbeeld de dagen of weken waarop het verlof wordt opgenomen. Dit aanvullende verlof wordt betaald door het UWV en net als bij het zwangerschapsverlof ben je als werkgever verantwoordelijk voor de aanvraag.

• Belangrijk om te weten: partners mogen ook betaald verlof opnemen voor de bevalling. Dit valt dan onder calamiteitenverlof of kort verzuimverlof. Afhankelijk van hoe de bevalling verloopt, kan dit verlof een paar uren tot een paar dagen duren.

Zwangere collega op de werkvloer: een checklist

Ook voordat je medewerker met zwangerschapsverlof gaat, zijn er een aantal zaken waar je als werkgever rekening mee dient te houden. De volgende checklist helpt je de ondersteuning te bieden die ze nodig heeft:

Gerelateerd: Wat zijn de belangrijkste arbeidsvoorwaarden?

• Informeer over rechten en plichten: binnen twee weken na de zwangerschapsaankondiging moet je de werknemer informeren over haar rechten en plichten tijdens de zwangerschap. Zorg ook dat je in je Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) beschrijft wat de mogelijke risico’s voor de zwangerschap zijn op de werkvloer en welke maatregelen er worden genomen.
• Stimuleer voldoende rust: regel een afsluitbare rustplek met een bed of bank waar je teamlid kan uitrusten wanneer ze daar behoefte aan heeft. Dit getuigt niet alleen van empathie, maar is ook verplicht. Geef daarnaast extra pauzes. Een zwangere vrouw mag 1/8 van haar werktijd besteden aan pauze, volledig doorbetaald, zonder dat ze deze tijd hoeft in te halen.
• Verminder de arbeidslast: zorg ervoor dat ze geen zware fysieke taken zoals tillen of langdurig staan hoeft uit te voeren. Zorg ook dat ze geen nachtdiensten meer hoeft te draaien of overuren hoeft te maken. Als ze vrijwillig overuren maakt, wijs haar er dan op dat ze maximaal 10 uren per week mag overwerken.
• Zorg voor veilige werkomstandigheden: als je werknemer normaal gesproken voor haar werk wordt blootgesteld aan bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen, is het belangrijk dat je het takenpakket tijdelijk aanpast zonder dat dit nadelige gevolgen heeft voor haar salaris.
• Geef tijd voor medische afspraken onder werktijd: zorg ervoor dat je zwangere teamlid tijdens medische afspraken, zoals een bezoek aan de verloskundige, wordt doorbetaald. Informeer je medewerker dat deze afspraken niet buiten werktijd hoeven te worden gepland.

Gerelateerd: Psychologische veiligheid op het werk creëren: waarom en hoe

Ondersteuning bieden aan medewerkers in verwachting is essentieel om aan je wettelijke verplichtingen te voldoen en het vertrouwen van je medewerkers te winnen. Plaats daarom de gezondheid van je zwangere teamlid en haar ongeboren kind op nummer één gedurende deze bijzondere periode. Je draagt zo ook bij aan een positieve werksfeer en bedrijfscultuur. Hiermee verbeter je de employer branding van je bedrijf en zorg je ervoor dat mensen graag bij je bedrijf willen (blijven) werken.