Wat is overwerkt?

Iemand is overwerkt als die persoon gedurende langere tijd last heeft van stress. In een normale situatie is er een mooie balans tussen stress en ontspanning. Die momenten van ontspanning zorgen ervoor dat je je batterij weer kunt opladen, zodat je daarna weer tijden van stress aankunt. Als de werkdruk steeds blijft toenemen en het niet lukt om te ontspannen, dan blijft de stress zich ophopen en raak je overwerkt. Je draagt dan eigenlijk meer dan wat je aankunt.

Wat is het verschil tussen overwerkt en burn-out?

Hoewel overwerkt zijn en een burn-out hebben beide met stress en te lang een te hoge werkdruk te maken hebben, gaat het hier om twee verschillende zaken. Overwerkt zijn is eigenlijk het beginstadium. Als je de symptomen van overwerkt zijn negeert, dan kun je overspannen raken. Je klachten worden dan steeds erger en kunnen chronisch worden. Dit kan dan uiteindelijk leiden tot een burn-out. In dat geval zijn je reserves volledig op.

Een werknemer met een burn-out heeft een lange herstelweg te gaan. Het is daarom goed dat je als leidinggevende of als medewerker van de hr-afdeling alert bent voor de symptomen van overwerkt zijn. Als je het op tijd opmerkt, dan kun je het nog terugdraaien.

Goed om te weten: een burn-out mag je niet verwarren met een bore-out. De symptomen van een bore-out lijken op die van een burn-out, maar de oorzaak is helemaal anders. Een bore-out ontstaat door hevige verveling op het werk en een gevoel van nutteloosheid, bijvoorbeeld als gevolg van te veel routinetaken.

Lees ook: Wat is duurzame inzetbaarheid van personeel en hoe realiseer je dit?

Wat zijn de meest voorkomende symptomen van overwerkt?

Als je vermoedt dat een medewerker overwerkt is, dan kun je dat merken aan de volgende symptomen:

• Het altijd druk hebben
• Doorwerken tijdens de lunch of de pauze
• Snel geïrriteerd zijn of prikkelbaar reageren
• Langer over taken doen dan normaal
• Er vermoeid uitzien en klagen over vermoeidheid
• Vaker ziek zijn

Als je deze symptomen van overwerkt zijn herkent bij een collega of een werknemer, ga er dan eens mee in gesprek. Vraag hoe het met hen gaat en hoe ze zich voelen op de werkvloer. Vraag ook door, want mensen die overwerkt zijn, vinden om hulp vragen vaak moeilijk.

Wat zijn de oorzaken van overwerkt zijn?

Overwerkt zijn, kent verschillende oorzaken. Soms is het ook een combinatie van factoren die ervoor zorgt dat werknemers overwerkt raken. Hieronder enkele frequente oorzaken.

Hoge prestatiedruk

Een hoge prestatiedruk is een van de belangrijkste oorzaken van overwerkt zijn. Als werknemers continu te veel taken hebben en zich voortdurend moeten inspannen om aan de onrealistische verwachtingen van leidinggevenden te voldoen, dan bestaat de kans dat ze zich overwerken. Ze maken dan lange uren om alle taken te kunnen afwerken en ervaren voortdurend stress.

Inefficiënte werkprocessen

Hoewel dit soms over het hoofd gezien wordt, kunnen inefficiënte werkprocessen er zeker toe leiden dat medewerkers overwerkt raken. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer informatie en taken niet duidelijk zijn of wanneer er gewerkt wordt met verouderde systemen. Het duurt dan langer om taken te voltooien, waardoor werknemers zich meer moeten inspannen dan eigenlijk nodig is.

Verstoorde werk-privébalans

Werknemers die zich niet kunnen loskoppelen van het werk, kunnen na een tijdje overwerkt raken. Dit is vooral het geval wanneer er geen duidelijke grens meer is tussen werk en privé, en medewerkers het gevoel hebben altijd aan te staan. Technologische ontwikkelingen, thuiswerk en flexibel werken kunnen soms een medeoorzaak zijn van een verstoorde werk-privébalans.

Gebrek aan erkenning

Geen erkenning krijgen voor wat je doet of te weinig financieel gecompenseerd worden, kan uiteindelijk ook leiden tot overwerken en overspannenheid. Werknemers die dit ervaren, spannen zich vaak extra in om toch maar erkenning of een correcte verloning te krijgen. Dit kan ervoor zorgen dat ze zich overwerken en dat negatieve gevoelens zich beginnen op te stapelen.

De gevolgen van een werknemer die overwerkt is

Zowel voor de werknemer als voor het bedrijf brengt overwerkt zijn gevolgen met zich mee. Op individueel niveau kan overwerken leiden tot overspannenheid en een burn-out, alsook fysieke en mentale gezondheidsproblemen.

Voor bedrijven zijn er andere gevolgen zoals hoger verloop van personeel, verminderde productiviteit en prestaties, en een minder goede teamsfeer. Wanneer je organisatie er bovendien om gekend staat geregeld overwerkte werknemers te hebben, heeft dat een negatieve invloed op je reputatie als werkgever. Hierdoor wordt het moeilijker om talent aan te trekken en te behouden.

Hoe kun je als bedrijf overwerken aanpakken?

Het hoeft allemaal zo ver niet te komen. Er zijn een aantal zaken die je preventief kunt doen, alsook een aantal manieren om gevallen van overwerken op een constructieve manier aan te pakken. Hieronder enkele tips.

Tip 1: Moedig open communicatie aan

Wanneer je als werkgever symptomen van overwerkt zijn merkt, dan zijn er veel dingen die je kunt doen om dit snel in de kiem te smoren. De symptomen zijn echter niet altijd even duidelijk. Dat maakt het soms lastig om op tijd te kunnen ingrijpen. Moedig werknemers daarom aan om openlijk te spreken over hun werklast en stress. Dit kan het best via een-op-een-gesprekken, maar ook in team is het belangrijk om een cultuur te creëren waarin het normaal is om hulp te vragen en ondersteuning te bieden aan collega’s.

Ook interessant: Hoe verbeter je je bedrijfscultuur?

Tip 2: Herken de symptomen van overwerkt zijn

Hierboven ging het al over de symptomen van overwerkt zijn. Wees hier als leidinggevende of als medewerker van de hr-afdeling extra alert voor. De symptomen kunnen ook subtiel zijn. Als je signalen van overwerken herkent, neem ze dan serieus en kijk samen met de werknemer wat je kunt doen om dit aan te pakken.

Tip 3: Stel realistische doelen

Onrealistische verwachtingen leiden tot overwerk. Op lange termijn komt dit niemand ten goede. Zorg er daarom voor dat doelen en deadlines haalbaar zijn. Het is cruciaal dat je dit per werknemer bekijkt. Niet iedereen kan immers evenveel werk aan. Je kunt het ene teamlid daarom niet vergelijken met een ander teamlid. Stel de doelen ook af op de beschikbare middelen.

Tip 4: Geef zelf het goede voorbeeld

Een goede werk-privébalans is essentieel om overwerk tegen te gaan. Wel is dit iets wat door het hele team gedragen moet worden. Met andere woorden, het moet deel zijn van de bedrijfscultuur. Dit kan alleen maar goed werken als je als leidinggevende het goede voorbeeld geeft. Probeer geen e-mails te sturen naar werknemers buiten de kantooruren, neem voldoende vakantie en kom zeker niet werken als je ziek bent. Kortom, probeer de balans tussen werk en privé zo evenwichtig mogelijk te houden. De kans is groot dat medewerkers dit als voorbeeld zullen beschouwen.

Tip 5: Bied trainingen aan

Vermijden dat werknemers overwerkt geraken, begint veelal bij het beleid van je organisatie. Trek dit daarom zo breed mogelijk. Dit kun je doen door voorlichting en trainingen te organiseren voor zowel teamleiders als werknemers over het herkennen van symptomen van overwerkt zijn en hoe hiermee om te gaan. Dit bevordert ook de cultuur van open communiceren over werkdruk en stress, en verlaagt voor medewerkers de drempel om erover te spreken.

Tip 6: Werk preventief

Neem niet zomaar aan dat overwerken niet voorkomt in je bedrijf of denk niet dat medewerkers het wel zullen zeggen wanneer ze zich overwerkt voelen. Het is steeds een goed idee om er preventief aan te werken. Dit doe je bijvoorbeeld door regelmatig anonieme enquêtes uit te sturen, de werkomgeving in de gaten te houden en openhartige exitgesprekken te houden met medewerkers die het bedrijf verlaten. Op basis van deze feedback kun je als organisatie bijsturen waar nodig.

Zoals je ziet, zijn er een aantal symptomen die kunnen duiden op overwerkt zijn. Als je als leidinggevende of hr-medewerker de signalen hiervan herkent bij medewerkers, kun je maatregelen nemen en erger voorkomen. Waakzaam zijn voor de symptomen is dus de eerste stap. De bovenstaande tips helpen je op weg om overwerken op een structurele manier aan te pakken.